WEES ACTIEF IN UW STRAFPROCES

Voortschrijdend inzicht in de wetenschap kan leiden tot nieuwe forensisch-technische onderzoeksmethoden, die een verklaring van een veroordeelde ná een onherroepelijke veroordeling alsnog kunnen bevestigen. In zo’n geval kan een herzieningsprocedure uitkomst bieden. Een herzieningsaanvraag wordt immers alleen in behandeling genomen als er sprake is van nieuwe feiten die een nieuw licht op de zaak werpen. En wel zodanig dat de onherroepelijke veroordeling op losse schroeven komt te staan. Maar het is ook mogelijk dat nieuw licht op de zaak wordt geworpen door onderzoeksresultaten die ten tijde van de strafzaak ook achterhaald konden worden, maar welk onderzoek simpelweg niet is verricht.

Dan is het natuurlijk zonde van de tijd (en van het geld) dat dat onderzoek niet tijdens het strafproces is uitgevoerd. Herzieningsprocedures duren immers heel lang en in dat stadium komt het laten verrichten van nieuw onderzoek in beginsel voor rekening van de veroordeelde. Bovendien is het, gelet op de strenge criteria die voor een geslaagde herziening gelden, nog maar de vraag of de nieuwe bevindingen het beoogde effect zullen hebben. Hoe zeer deze bevindingen ook relevant zouden zijn geweest tijdens het strafproces.

Wees dus vanaf het begin actief in uw strafproces. In het begin van een strafzaak kunnen er nog veel meer soorten onderzoek worden verricht. Door het OM, maar zeker óók op verzoek van de verdediging. Gelet op de termijnen tijdens het voorarrest, verlopen deze onderzoeken ook sneller. Daarbij kan een onderzoek in veel gevallen voor rekening van de Staat worden uitgevoerd. En last but not least:, hoe eerder de onderzoeken worden verricht, hoe moeilijker de rechter om de resultaten heen kan. Het verwijt: ‘daar komt u nu pas mee’, zal dan minder gehoord worden.

Zwijgen en achteroverleunen is steeds minder een effectieve proceshouding. Steeds vaker zal links-of rechtsom een uitleg voor belastende onderzoeksresultaten worden gevraagd. Een uitleg, ofwel ‘een alternatief scenario’ dat de verdachte vrijpleit, kan worden ondersteund met forensisch onderzoek. Denk hierbij niet alleen aan DNA-onderzoek, maar bijvoorbeeld ook aan schietbaanreconstructies, schotrestenonderzoek, handschriftenonderzoek of onderzoek door een rechtspsycholoog met betrekking tot een getuigenverklaring. Zeker als getuigen meerdere malen of op een later moment worden ondervraagd is het zinvol om te onderzoeken in welke mate beïnvloeding van buitenaf heeft plaatsgevonden. Wanneer verder bijvoorbeeld DNA-materiaal op een plaats delict wordt aangetroffen, wordt dit vaak als belastend voor de verdachte gezien. Met forensisch onderzoek kan dan worden gezocht naar andere, aannemelijke verklaringen voor de aanwezigheid van het DNA-materiaal. Denk bijvoorbeeld aan indirecte overdracht van DNA-sporen.

Tijdens het strafproces kunnen dus op verschillende momenten verzoeken tot het verrichten van (forensische) onderzoekhandelingen worden ingediend. In het geval een verzoek met betrekking tot dit onderzoek wordt geweigerd, staan daar rechtsmiddelen tegen open. Maar het is ook mogelijk om in eigen beheer forensisch onderzoek te laten uitvoeren. Voordeel hiervan is dat in eerste instantie alleen de verdediging invloed heeft op de wijze waarop het onderzoek wordt uitgevoerd. Daarnaast krijgt alleen de verdediging inzage in de resultaten. Afhankelijk van de resultaten, kan de verdediging overwegen om de resultaten aan het dossier te laten toevoegen. Hierbij is wel van belang dat het onderzoek wordt uitgevoerd door een deskundige die voldoet aan de vereisten die de wet aan een gerechtelijk deskundige stelt. Een nadeel van het uitvoeren van forensisch onderzoek in eigen beheer, is dat de kosten in eerste instantie voor de verdachte komen. In het geval van een vrijspraak, kunnen deze kosten wel worden teruggevorderd. Dat kan de moeite waard zijn.

Voor een goede verdediging is kennis van de mogelijkheden op het gebied van forensisch onderzoek van grote waarde. Een actieve proceshouding zal dus steeds vaker het verschil maken.