FRED TEEVEN HAD HELEMAAL GELIJK

Ongetwijfeld heeft u het nodige meegekregen over de bezuinigingsplannen van minister Sander Dekker, die tot effect zullen hebben dat de kwaliteit van de rechtsbijstand – ook in strafzaken – ernstig aangetast zal worden. Het is onbegrijpelijk dat dit in een rijk en welvarend land als het onze kan gebeuren. Her en der is te lezen dat advocaten tegen de bezuinigingen ageren omdat zij in hun portemonnee worden getroffen, het zou dus puur om geld gaan.
De werkelijkheid is anders.

Van advocaten wordt verwacht dat zij het belang van hun cliënten zo goed mogelijk dienen en dat zij daarbij alles uit de kast trekken. Wij willen dat ook, elke echte advocaat heeft een winnaarsmentaliteit. Maar het moet ook kunnen. Ons werk wordt steeds meer een specialisme waarbij de ontwikkelingen razendsnel gaan. Uit de ontwikkeling in de strafrechtspraak van ons hoogste rechtscollege, de Hoge Raad, blijkt dat steeds meer van de strafrechtadvocaat (m/v) wordt verwacht. Hij dient een pro-actieve rol te hebben en hij moet volledig op de hoogte zijn én blijven van alle relevante ontwikkelingen in de (Europese) rechtspraak. Deze rechtspraak wordt steeds complexer. Verzoeken die worden gedaan moeten van een stevige en steekhoudende motivering worden voorzien. Maakte de rechter vroeger een fout dan kon de verdediging daar nog wel eens profijt van hebben. Doet de rechter dat nu en let de advocaat even niet op dan heeft de verdediging pech. Wordt niet goed uitgelegd waarom een getuige moet worden gehoord dan wordt het verzoek afgewezen. Handelt de advocaat niet tijdig dan is de beurt van de verdediging voorbij.

Om bij dit alles overeind te blijven moet de advocaat (veel) onbetaalde tijd en geld besteden aan bijscholing en studie. Ook de hoeveelheid tijd die in de behandeling van een dossier gaat zitten neemt toe. Dossiers worden ingewikkelder, het aantal deskundigenrapporten neemt toe. Strafzaken worden weerbarstiger. Van een advocaat wordt gewoon heel veel verwacht en wij willen aan die verwachtingen voldoen. Dit in een strafrechtelijk klimaat dat steeds meer winterse trekken begint te krijgen. De protesten, werkonderbrekingen en stakingen gaan helemaal niet zomaar over geld, over een hoger inkomen. Uiteindelijk gaat het ons om het afdwingen van de mogelijkheid om voldoende kwaliteit te leveren. Wij willen voorkomen dat de verdediging in strafzaken een wassen neus wordt en wij wat dat betreft weer teruggaan naar de jaren vijftig en zestig, toen verdedigen vaak niet meer was dan de rechter vragen om clementie met déze verdachte te hebben.

Niet zo lang geleden gaf Fred Teeven, voormalig staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, een interview waarbij hij gezegd zou hebben dat bezuinigingen op de advocatuur het werk voor politie en justitie gemakkelijker maakt, omdat ze dan minder last van die strafrechtadvocaten hebben. Hij bedoelde dat opsporen en vervolgen simpeler wordt omdat er dan geen goede verdediging meer is, goede strafrechtadvocaten kiezen een ander vak, was zijn hoop. Hij had natuurlijk helemaal gelijk, maar alleen wanneer wij strafrechtadvocaten zouden blijven toezien terwijl de rechtsbijstand en daarmee de rechtsstaat onder onze ogen langzaam wordt afgebroken. Wanneer wij medeplichtig zouden worden aan deze afbraak.
Dat nu is niet de bedoeling.

Er is actie op gang gekomen. Er is gedebatteerd, er is geprotesteerd en er is kort gestaakt, een half uurtje later beginnen met begrip van de rechters. Heel beschaafd allemaal. Maar ook is door strafrechtadvocaten aangekondigd dat zij niet meer zonder reële vergoeding zullen werken. Deze aankondiging is opmerkelijk omdat die inhoudt dat strafrechtadvocaten bereid zijn hun cliënten soms in de kou te laten staan. Dat gaat heel ver en het is daardoor een bijzonder sterk signaal om aan te geven hoe ernstig wij de situatie inschatten. Mijn vrees is echter dat de minister niet erg onder de indruk zal zijn en dat hij voet bij stuk zal houden, ondanks het toenemende verzet en het toenemende inzicht in de politiek dat hij op de verkeerde weg is. Maar zoals vaker kan ook hier het probleem worden dat de minister zijn gang kan blijven gaan omdat de regeringspartijen met hun krappe meerderheid de politieke verhoudingen niet wensen te verstoren. In feite is de situatie bizar: Het gaat fout bij de politie, bij de rechterlijke macht en bij de advocatuur. Het gevangeniswezen past ook in dit rijtje. Dit terwijl er geld zat is. Toch gebeurt er vrij weinig om Dekker de pas af te snijden. Hoogstwaarschijnlijk gaan bij Dekker de ogen pas open wanneer het strafrechtelijk systeem plat gaat. Wanneer de gehele strafrechtadvocatuur het bijltje erbij neer zal gooien. Wanneer hij dan ook begrijpt dat hij daar verantwoordelijk voor is en dus ook voor de puinhoop die dan ontstaat. Zo’n actie gaat volkomen tegen onze natuur in, niet in de laatste plaats omdat hij onze cliënten raakt. Het is daarom iets waar u ook zou kunnen en eigenlijk zou moeten nadenken, u speelt immers daarbij een prominente rol. Want op korte termijn zult u mogelijk de dupe worden. Uw zaak zal vertraging oplopen want de boel loopt in het honderd.

Het zou fantastisch zijn dat wanneer het moment komt dat de strafrechtadvocatuur tot echte actie moet besluiten, wij dat kunnen doen in de wetenschap dat onze cliënten voor 100 % achter ons staan. Dan zou een belangrijk wapen van Dekker uit zijn handen worden geslagen. De minister vertrouwt er namelijk op dat advocaten altijd het korte termijn belang van hun cliënt voor zullen gaan. Dat wapen wordt onschadelijk gemaakt wanneer hij doorkrijgt dat wij op één lijn zitten, dat u achter ons staat en ons steunt. Omdat het belang van het behoud van goede rechtsbijstand op termijn uiteindelijk het zwaarst weegt.
Vanuit de gedachte dat tegen solidariteit meestal geen kruid gewassen is.