Choose your battle

Een belangrijke taak van de advocaat is de cliënt voorbereiden op de zitting. Dat heeft meer om het lijf dan: daag op en spreek met twee woorden. De rechter heeft uit het dossier al een voorlopig beeld van de zaak, en vaak ook van jou. Dat is op papier. Op de zitting toetst hij het aan de werkelijkheid. Het papier ligt meestal vast, maar je kan wel zorgen dat die ontmoeting mee- in plaats van tegenvalt.

Vaak hebben rechters in hun hoofd waar ze over twijfelen. En (afhankelijk van de zaak) hun twijfel kan jouw kans zijn. Luister daarom goed naar de vragen. Een open deur van jewelste. Maar  een cliënt kan vast zitten in zijn eigen verhaal en niet merken dat het springende punt voor de rechter ergens anders ligt. Maak daarom van te voren een lijstje met belangrijkste punten. Laat het je advocaat zien.

Belangrijk: probeer niet per se elke millimeter winst binnen te slepen. Dat is een lastige, want natuurlijk wil je eruit halen wat erin zit. Maar het werkt averechts.

Stel dat je met je advocaat hebt afgesproken om een bepaald gedeelte te bekennen. Als dat de beste strategie is, probeer dan niet in  bijzaken het onderste uit de kan te halen. De neiging is begrijpelijk, en zeer menselijk. Maar er klinkt in door dat je advocaat wil dat jij bekent, maar jij het liefste alles van tafel zou vegen. Het doet af aan de oprechtheid.

Aan de andere kant moet je natuurlijk wel duidelijk uitleggen waarmee je het oneens bent. Bespreek met je advocaat wat zinvol is om te betwisten. Let eens op politici tijdens een debat. Die weten vaak perfect bij welk onderdeel ze wat te winnen hebben, en wat ze beter kunnen laten rusten. Laat dat dan ook rusten. Als je verdacht wordt van huiselijk geweld, ga dan niet eindeloos door over die oneerlijke vechtscheiding. Weersta die verleiding.  Kies je gevecht zorgvuldig.

Stijlvol tegenspreken, het komt voor. Een cliënt die verdacht werd van belagen van agenten begon zijn ontkennende verklaring met respect voor de politie te betuigen: ‘die op straat voor ons in de voorste linie staat’. Het moet geen slijmvertoning worden, maar in dit geval werkte het want de angel was er een heel stuk uit.

Slachtoffers in de rechtszaal zorgen vaak voor extra spanning. Je begrip naar ze uitspreken kan goed zijn, ook als je de beschuldiging ontkent. Maar soms zijn de verhoudingen zo verstoord dat je het beter kunt laten. Het is altijd een slecht idee om met ze in discussie te gaan. Het levert nooit wat op maar kan wel de sfeer verpesten. Rotopmerkingen van hen moet je negeren.

O ja, voel je niet onder tafel geschoffeld door een donderspeech van de officier van justitie: hij/zij staat daar in zekere zin om zulke verhalen te houden. En laat je ook niet ontmoedigen door norse rechters. Vriendelijk meeknikkende types kunnen keihard straffen. En het omgekeerde: als rechters aan vrijspraak denken willen ze nog wel eens extra de duimschroeven aandraaien, om te zien of er nog wat onverwachts uitkomt.

Vasco Groeneveld is strafrechtadvocaat