DE AFGELOPEN JAREN WORDT ER EEN TOENEMENDE CAPACITEITSDRUK OP DE FORENSISCHE ZORG GEZIEN OM VERSCHILLENDE REDENEN. DAT BLIJKT UIT DE VOORTGANGSBRIEF FORENSISCHE ZORG DIE DE MINISTER VOOR RECHTSBESCHERMING OP 31 JANUARI 2023 AAN DE VOORZITTER VAN DE TWEEDE KAMER SCHREEF. DIT HEEFT VOOR DE MENSEN DIE GEBRUIK MAKEN VAN DE FORENSISCHE ZORG EEN HOOP NADELEN, BIJVOORBEELD VOOR DE TBS-GESTELDEN. ZIJ LOPEN DOOR DE CAPACITEITSDRUK AAN TEGEN MOEILIJKHEDEN BIJ HET IN- EN UITSTROMEN IN DE TBS-MAATREGEL.

Waarom is een goed functionerend TBS-systeem zo belangrijk?
Het doel van de tbs-maatregel is om tbs-gestelden de behandeling te bieden die zij nodig hebben, zodat zij vervolgens kunnen re-integreren in de maatschappij. Op welke manier dit kan en of er na de tbs-maatregel nog zorg nodig is, verschilt per tbs-gestelde. Uit de recidivecijfers blijkt dat de tbs-maatregel gunstig is voor het recidivegevaar. De tbs kent in verhouding een laag percentage recidivisten, zo blijkt uit onderzoek van het WODC uit 2018. Ongeveer 19% recidiveert binnen twee jaar na tbs met dwangverpleging en 23% na tbs met voorwaarden. Deze cijfers zijn bijvoorbeeld in de ISD een heel stuk hoger. Bijna 80% van deze groep pleegt minimaal één recidivedelict binnen twee jaar. Dat het tbs-systeem goed functioneert is dus niet alleen belangrijk voor de tbs-gestelden, maar voor de hele maatschappij.

Helaas lopen steeds meer tbs-gestelden tegen moeilijkheden in hun tbstraject aan doordat de capaciteitsdruk op het tbs-systeem is toegenomen. Dat de capaciteitsdruk inderdaad toeneemt, blijkt ook uit een brief die de minister voor rechtsbescherming hier op 31 januari 2023 over schreef. Zo benoemt hij dat de instroom in de tbs de afgelopen jaren is gestegen. Waar in het jaar 2017 nog aan 201 mensen tbs werd opgelegd, was dit in 2021 al sterk opgelopen naar 343. Ook het aantal mensen dat in de tbs verblijft stijgt. De minister denkt dat er meerdere redenen zijn waarom het aantal tbs-gestelden zo is opgelopen. Hij denkt onder andere dat grote strafzaken die veel maatschappelijke aandacht hebben gekregen zoals de zaak van Michael P., ervoor hebben gezorgd dat rechters meer mensen tbs geven.

Maar het feit dat er meer tbs-gestelden zijn, is niet het enige probleem in de tbs. Uit de brief van de minister blijkt ook dat het niet goed gaat met de uitstroom naar de vervolgzorg. Er zijn te weinig plekken waar tbs-gestelden na hun tbs-traject terecht kunnen. Passanten (veroordeelden die in de PI wachten op plaatsing in een tbs-kliniek) moeten daarom langer wachten tot zij in een tbs-kliniek worden geplaatst en lopen daarom meteen al vertraging in hun behandeltraject op. Ook dit blijkt uit schokkende cijfers: waar er in 2017 nog gemiddeld 26 passanten waren, is dit in 2022 opgelopen naar gemiddeld 107 personen.

Er moet dus worden gezorgd dat er meer plekken vrijkomen voor tbs-gestelden, zowel in de tbs-klinieken als daarbuiten in de forensische zorg. Op die manier gaat het in- en uitstromen in de tbs sneller, waardoor er minder mensen moeten wachten tot er voor hen de juiste plek is gevonden. Van belang is daarbij ook dat strafrechters kritisch kijken of oplegging van de tbs-maatregel wel noodzakelijk is: immers is dit de zwaarste maatregel die het Wetboek van Strafrecht kent en zijn er ook veel andere mogelijkheden om forensische zorg te bieden. Ook als iemand zorg nodig heeft, is een tbs-maatregel lang niet altijd de beste optie. Daarnaast is het van groot belang dat er genoeg fi nanciering komt voor de forensische zorg, zodat de doorstroom van de tbs-gestelden aanzienlijk kan worden verbeterd.