DECEMBER IS AANGEBROKEN. TRADITIONEEL HÉT MOMENT OM TERUG
TE BLIKKEN OP HET AFGELOPEN JAAR. OP TV GEBEURT DAT MET TALLOZE NIEUWSOVERZICHTEN. DIE KAN JE VERGETEN! DE ENIGE INTERESSANTE OVERZICHTEN GAAN OVER HET STRAFRECHT. NATUURLIJK! HET KOMT VAAK VOOR DAT EEN GEDETINEERDE OF EEN TBS’ER HET NIET EENS IS MET EEN BESLISSING IN DE GEVANGENIS OF TBS KLINIEK. GELUKKIG KAN JE DAN IN BEKLAG. IN DEZE COLUMN EEN KORTE TERUGBLIK OP DE BEKLAGZAKEN DIE ONS ADVOCATENKANTOOR IN 2022 ZIJN OPGEVALLEN.

Met de feestdagen is het natuurlijk fijn om een spelcomputer op de kamer te hebben voor wat plezier. In een zaak ging het om de vraag of een Xbox mocht worden ingevoerd of niet. Volgens de gevangenis mocht dit niet vanwege de huisregels: met de Xbox kon namelijk verbinding met het internet gemaakt worden. Volgens de gedetineerde kon de internetverbinding van de Xbox onklaar worden gemaakt. Dan zou de spelcomputer volgens de huisregels wel mogen worden ingevoerd. Aangezien de Xbox – na aanpassingen – inderdaad veilig kon worden gebruikt, gaf de RSJ (hoogste beklagrechter) de gedetineerde gelijk.

Ook in 2022 waren er weer veel uitspraken gerelateerd aan het coronabeleid. Bijvoorbeeld over het dragen van mondkapjes. Het dragen van een mondkapje door een gedetineerde is in beginsel niet toegestaan in de gevangenis. In één zaak wilde de gedetineerde graag een mondkapje dragen, omdat hij bang was om besmet met corona te raken. De RSJ gaf hem ongelijk: de angst om besmet te raken, is geen reden voor een uitzondering. In een andere zaak wilde een gedetineerde een mondkapje dragen omdat hij last van astma had. Het coronavirus kan zeer ernstige luchtweginfecties en ademhalingsproblemen veroorzaken bij astmapatiënten. Volgens de RSJ had de medische situatie van de gedetineerde betrokken moeten worden bij de vraag of de gedetineerde een mondkapje mocht dragen: de gedetineerde werd daarom in het gelijk gesteld.

Ook iets dat zonder meer opvallend was, was het besluit van de
minister op 28 maart 2022 dat er geen gebruik meer mocht worden
gemaakt van eMates. Met deze berichtenservice konden familie en
vrienden eenvoudig berichten versturen naar de gedetineerde. Een beslissing met grote gevolgen. Door meerdere gedetineerden is hierover geklaagd. Helaas zonder succes. De RSJ heeft geoordeeld dat de opschorting van het gebruik van eMates geen beslissing is waartegen beklag open staat. Volgens de RSJ worden gedetineerden hierdoor niet beperkt in hun in de wet geregelde recht om te communiceren met brieven en stukken per post te verzenden en te ontvangen.

DAN TWEE UITSPRAKEN OVER ARBEID

Tot 1 juli 2021 was sprake van een wettelijke verplichting voor de gedetineerde om in de inrichting arbeid te verrichten. Het niet (willen) voldoen aan die wettelijke verplichting leverde in beginsel strafwaardig gedrag op. Gedrag dat disciplinair kon worden bestraft. Deze wettelijke verplichting bestaat sinds 1 juli 2021 niet meer. In een zaak was een gedetineerde toch tweemaal gestraft omdat hij zich ten onrechte zou hebben ziekgemeld voor de arbeid. Volgens de RSJ mocht dit niet. Aangezien de wettelijke verplichting om te werken is komen te vervallen, mag het niet deelnemen aan de arbeid niet leiden tot het opleggen van een disciplinaire straf.

In een andere zaak wilde de gedetineerde juist wél werken, maar was dit structureel niet mogelijk. In de wet staat dat de gevangenis zorg moet dragen voor de beschikbaarheid van arbeid. In deze zaak was dat niet gebeurd. In een periode van drie maanden was de arbeid 14 keer niet doorgegaan. Volgens de RSJ stond hiermee vast dat er sprake was van een structurele uitval van arbeid. Op die dagen dient aan de gedetineerde (voldoende) vervangende activiteiten worden aangeboden. De directeur had de gedetineerde echter tijdens de voor de arbeid bestemde tijd ingesloten. Volgens de RSJ was dit in strijd met de zorgplicht.

Tot slot het recht op nieuws. Een gedetineerde mocht tijdens zijn verblijf in de isoleercel niet beschikken over een radio en werd ook op geen enkele andere wijze in staat gesteld om kennis te nemen van de buitenwereld of het nieuws. Hij diende beklag in. Volgens de wet heeft een gedetineerde recht op het kennis nemen van het nieuws. Helaas wel voor eigen kosten. De RSJ oordeelde dat dit recht ook geldt tijdens het verblijf in een isoleercel. Vanwege

de schending van zijn rechten kreeg de gedetineerde een tegemoetkoming van €10,00.

Kortom: ook in 2022 waren er gelukkig genoeg zaken waarin de gedetineerde of tbs’er gelijk kreeg van de beklagrechter. Daarom ons advies: als er een beslissing is genomen waarmee jij het niet eens bent, neem dan contact op met je advocaat. Hij of zij kan je verder voorzien van advies en je eventueel bijstaan in een beklagprocedure.