Ow, als je niets te verbergen hebt, dan mag ik zeker wel even in je auto kijken?

BEWIJSSLUITING IN HET STRAFRECHT
“Ow, als je niets te verbergen  hebt, dan mag ik zeker wel even in de auto kijken?” Nee! Evenals gewone burgers dienen (opsporings-)ambtenaren zich ook aan de wet te houden. Voor het doorzoeken van auto’s, maar zeker ook voor huizen, bestaan er wetten zodat de politie niet te pas en te onpas bij iedereen binnen kan lopen om te kijken of ergens sprake is van een strafbaar feit.

Niet altijd gaat het doorzoeken van auto’s of woningen van verdachte goed, in die gevallen kan er sprake zijn van een vormverzuim. Als er sprake is van een vormverzuim, dan kan dat op grond van artikel 359a Wetboek van Strafvordering gevolgen hebben, een van de gevolgen die in dit artikel is opgenomen is bewijsuitsluiting. Het uitsluiten van bewijs is – op het niet-ontvankelijk verklaren van het Openbaar Ministerie na – de zwaarste sanctie die de strafrechter kan toepassen.

Het toepassen van bewijsuitsluiting heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld. Toen het huidige Wetboek van Strafvordering in 1926 werd gemaakt, was de wetgever nog van mening dat het uitsluiten van bewijs helemaal niet in het Nederlandse strafproces thuis hoorde en werd het niet opgenomen in de wet. Pas in 1962 werd het uiteindelijk voor mogelijk om onrechtmatig verkregen bewijs uit te sluiten. Het was de Hoge Raad die bewijsuitsluiting introduceerde in het Tweede bloedproef-arrest. Hierna volgde een wildgroei aan uitspraken van de Hoge Raad waarin bewijsuitsluiting steeds vaker werd toegepast. Dit had als consequentie dat het vertrouwen in de rechtspraak in Nederland ernstig afnam. Te veel verdachten gingen namelijk vrijuit door kleine vormverzuimen in zaken met stevige verdenkingen.

Het lagere vertrouwen in de rechtspraak en de maatschappelijk onvrede leidde uiteindelijk tot een aanpassing van de wijze waarop bewijs kon worden uitgesloten door de rechter. Hierbij ging het om een lastige afweging. Aan de ene kant moet de rechter op de juiste manier kunnen reageren als de politie en justitie zelf zich niet aan de wet houdt, aan de andere kant moet het niet zo zijn dat een serieverkrachter vrijuit gaat omdat er jaren geleden een minimaal verzuim zou hebben plaatsgevonden. Dat deze afweging lastig is, blijkt wel uit de ontwikkeling die het onderwerp heeft doorgemaakt.

Voor advocaten is bewijsuitsluiting vaak een frustrerend begrip. De Hoge Raad heeft namelijk een kader ontwikkeld waarin bewijsuitsluiting voornamelijk aan de orde is in het geval dat artikel 6 EVRM, het recht op een eerlijk proces – in het geding is. Jarenlang schrijven advocaten, maar ook hoogleraren, over de toepassing van het uitsluiten van bewijs. Dit heeft inmiddels ook de aandacht van de wetgever. In de plannen van de wetgever met het nieuwe Wetboek van Strafvordering, blijkt namelijk dat de wetgever een nieuw criterium wil introduceren om te beoordelen of er sprake is van een vormverzuim waarvoor bewijsuitsluiting aan de orde is.

Met de plannen van de wetgever in het vooruitzicht heeft de Hoge Raad zeer recent een nieuw overzichtsarrest gewezen. De Hoge Raad lijkt in dat arrest meer ruimte te (willen) bieden voor het uitsluiten van bewijs, niet alleen in de gevallen waarin artikel 6 EVRM in het geding is, maar ook als belangrijke strafvorderlijk of rechtsbeginsel ernstig is geschonden.

Wij van Van Asselt & Broere strafrechtadvocaten behandelen strafzaken, maar staan uiteraard ook gedetineerden bij indien dit nodig is. Voor verzoeken omtrent overplaatsing, strafonderbreking of bezwaren tegen beëindiging van het penitentiair programma, visitaties of wel een dwangbehandeling, kan dit vaak ook nog kosteloos. Ons kantoor is gevestigd in Roosendaal en bestaat uit drie advocaten die zijn gespecialiseerd in het strafrecht.

Tommie Joris strafrechtadvocaat
Van Asselt & Broere Strafrechtadvocaten