Appelleren is riskeren met nieuwe v.i. voor langgestraften

“Wat is de reden van het hoger beroep?”, is de eerste inhoudelijke vraag die aan u wordt gesteld als u in hoger beroep bent gegaan van een vonnis in uw strafzaak. Dat kan, simpelweg, betrekking hebben op de vraag of u terecht bent veroordeeld, maar kan ook betrekking hebben op de strafmaat. Welke reden u ook heeft voor het instellen van appel (hoger beroep), er zitten risico’s aan vast.

Het gebeurt namelijk regelmatig dat gerechtshoven een hogere straf opleggen dan in eerste aanleg door de rechtbank opgelegd. Zelfs hoger dan de eis van de advocaat-generaal (=de officier van justitie in hoger beroep). Ook kan het voorkomen, in zaken waar een psychische stoornis een rol speelt, dat gerechtshoven in appel ook tbs opleggen, terwijl de rechtbank dat niet deed. Een keuze voor hoger beroep moet dus niet lichtzinnig worden gemaakt. Dit geldt in elk geval, in elke reguliere strafzaak. Realiseert u zich dat.

De risico’s voor een langere duur in detentie worden nog groter door een nieuwe wet. Die wet heet ‘straffen en beschermen’ en geldt waarschijnlijk vanaf 1 mei 2021. In die wet zijn onder andere nieuwe regels gemaakt over de regeling van de voorwaardelijke invrijheidstelling (v.i.).

Zo komt er meer nadruk te liggen op uw eigen verantwoordelijkheid en uw gedrag binnen de penitentiaire inrichting. Als u veroordeeld bent tot gevangenisstraf, dan komt u niet meer automatisch in aanmerking voor de voorwaardelijke invrijheidstelling, maar er zal per individueel geval een beslissing worden genomen over uw v.i. Daarbij zal dus ook naar uw gedrag in detentie worden gekeken. Veroordeelden zullen hierdoor in de toekomst ongetwijfeld minder vaak voorwaardelijk in vrijheid worden gesteld.

De belangrijkste wijziging heeft echter betrekking op de duur van de v.i. Niet langer v.i. na twee derde van de straf, maar maximaal voor de duur van twee jaar. Dat heeft grote gevolgen voor gedetineerden die veroordeeld zijn tot lange gevangenisstraffen. Eerste voorbeeld. Huidige situatie: een veroordeling tot 9 jaar gevangenisstraf betekent voorwaardelijke invrijheidstelling na 6 jaar. Nieuwe situatie: een veroordeling tot 9 jaar gevangenisstraf betekent mogelijke voorwaardelijke invrijheidstelling na 7 jaar. Dat betekent dus minimaal 1 jaar langer zitten! Tweede voorbeeld. Huidige situatie: een veroordeling tot 18 jaar gevangenisstraf betekent voorwaardelijke invrijheidstelling na 12 jaar. Nieuwe situatie: een veroordeling tot 18 jaar gevangenisstraf betekent mogelijke voorwaardelijke invrijheidstelling na 16 jaar. Dat betekent dus minimaal 4 jaar langer zitten! Hoe langer de straf, des te groter de gevolgen voor uw vrijheid.

Als u dit leest en denkt: “Dit geldt gelukkig niet voor mij, maar alleen voor mensen die pas delicten plegen na 1 mei 2021”, dan heeft u het fout! Deze wet is namelijk al van toepassing op veroordelingen na inwerkingtreding van deze wet (vermoedelijk 1 mei 2021). Weer een voorbeeld om het beter te begrijpen. Op 4 september 2020 wordt een persoon door de rechtbank veroordeeld tot 9 jaar gevangenisstraf voor doodslag. Als hij dit accepteert en geen hoger beroep aantekent, dan komt hij na 6 jaar voorwaardelijk vrij. Hij is het hiermee echter niet eens en gaat wel in hoger beroep. Dat hoger beroep duurt lang. Pas een jaar later, op 4 september 2021, wordt hij door het gerechtshof tot dezelfde gevangenisstraf veroordeeld, te weten 9 jaar. Nu komt hij, door de nieuwe v.i.-regeling, mogelijk pas vrij na minimaal 7 jaar. Dezelfde straf, in dezelfde zaak, maar minimaal 1 jaar langer gedetineerd. Deze situatie is dus van groot belang voor uw lopende strafzaak. Het kan daarop grote invloed hebben, afhankelijk van het soort zaak en de hoogte van de straf.

Er zitten risico’s vast aan de keuze om in hoger beroep te gaan en dat hoger beroep te handhaven. Het is daarom heel belangrijk dat u zich goed laat voorlichten over deze keuze door een gespecialiseerde strafrechtadvocaat. Uw vrijheid staat immers op het spel

Willem Korteling